Roberto
Carneiro
Irakasgai
honetan irakurri ditudan artikulu guzietatik, dudarik gabe, zailena
da Roberto Carneirorena. Beste batzuk pisutsuak, luzeak,
teknikoegiak... izan badira ere, honetan aurki ditzakegun paradigma,
teoria, kontzeptu, definizio eta aro historiko piloaren amalgamak
zaildu egiten du bene-benetan artikuluaren ezagutza sakona jasotzea.
Ilustrazioa?
Arrazoia? Neotenia, autopoiese, metanoia, levi-strauss... buf,
gehigitxo guretako.
Bi
aldiz irakurri behar izan dut adi-adi ulertzen hasteko, baina gauza
batzuk azaletik baino ez ditut ulertzen. Levi-straussen antopologia
ezagutu beharko nuke sakonean, edo Freiren pedagogia, edo
Ilustrazioaren aroa bere iraultza eta Arrazoiaren zentzu filosofikoa
zertaz ari den zehatz-mehatz jakiteko.
Beraz,
hobekien ulertu dudanaren inguruko laburpentxoa eginen dizuet, ia
artikuluaren mamia harrapatzea lortu dudan.
Carlota
Perezen arabera (2002) paradigma sozial berri baten atarian gaude.
IKTek ekonomia, negozioak, sare sozialak elkar komunikazioa irauli
dituzte azken 30 urtean emaniko aldaketekin, inoizko aldaketa
teknologikorik sakonena eta azkarrena. Norabide berri honetan
paradigma garaile berri honek erabateko aldaketa ekarriko du enpresa,
harreman sozial, instituzio eta hezkuntza egituretara.
Informazioaren
eta ezagutzaren jendartean gaude eta epe motzean eraldaketa handiak
heldu dira. Ezagutza omen da ekonomia berrien motorea eta erregaia
aldiz, ikaskuntza.
Beraz,
ikaskuntza bizi guzian emanen den gauza bat bezala ulertu behar da
eta pertsona hauek trebatzeko ahalegina izanen da, gerora, estatuek,
enpresek eta ekonomiek baliabide honen inguruan egiten duten
erabileraren araberako emaitzak izanen dituzte.
Antolakuntza
mailan hierarkia txikitu eginen da eta lanpostuak lan zehatzak baino
anitzak egin beharko dituzte. Multi konpetentzia eta ezagutzen balioa
handitu eginen da.
Etorkizuna
aldakorra eta geroz eta azkarrago izanen denaren ziurtasun
hutsarekin, etengabean ikasten dabiltzan pertsonak eta ezagutza ongi
kudeatzen dakiten pertsonak beharko dira.
Hezkuntzari
dagokionez, Carneirok paradigmaren eraldaketa hirukoitzaz hitz egiten
digu:
– Industria moduko hezkuntzatik
zerbitzu moduko hezkuntzara.
– Irakasten
duten eskoletatik, ikasten duten eskoletara.
– Irakaste-prozesuen
asoziazionismotik konstruktibismora.
1.
PARADIGMA: HEZKUNTZA ZERBITZU MODUAN, gertutazunezko zerbitzu moduan
Finean,
hemen planteatzen duen dikotomia, antzinako hezkuntza eta hezkuntza
berri baten artekoa da.
Antzinakoa,
industrializazio garaian sortua, langileek lantegietan aritzeko behar
zituzten gutxieneko ezagutzak ikasi modu estandar eta homogeneo
batean eta bestaldetik, norbanakoak bere esperientzia bitalean eta
garapen pertsonalean bizi behar duen ikaste prozesu etengabea,
komunitaeari atxikia.
Hezitzea,
Carneirok dio, pertsonei eraldatzen laguntzea da, bakoitzaren
potentzialiate gorena lortzea, norberaren gaitasun eta talentuak
askatzea.
Hezitzea,
bakoitzari bere “bizitzaren liburua” ongi idazteko eta
askatasunean egiteko, aukera ematea da. BENETAN POLITA.
2.
PARADIGMA: IKASTEN DUTEN ESKOLAK
Aditu
talde batek XXI. Mendeko eskolaren oinarriak jarri zituen Hezkuntza:
deskubritzeko dagoen altxorra liburuan. Altxor hau lau zutabeetan
oinarritzen zen:
1.-
Izaten ikastea.
Norberaren
barneko hezkuntzari dagokio, bizitzari zentzu bat eta bide bat
topatzeko.
2.-
Ezagutzen ikastea
Informazio
iturri askotarikoen aurrean prestatua egoteko beharrari erantzuteko.
3.-
Egiten ikastea
Ezagutzak
eta gaitasunak, konpetentziak eta ikasketak, hauek guziak egiten
ikasiz eta ikasiz egiten lan mundu geroz eta aldakorragoan.
4.-
Elkarrekin bizitzen ikastea
Komunitatearen
beharraz eta elkarbizitzaren garrantziaz
Azken
finean, hezkuntzaren helburua, jende prestatua eta heziketa onekoa
lortzeaz gain, zoriontsuak izaten laguntzeko da. Elkar ezagutza
hobetzeko eta bizitzaren magiaz bustitzeko.
3.
IKASKUNTZEN ERAIKUNTZA
Jendearen
bazterketa eta ezagutzaren zatiketa dira bi mendeetako eskolaren
emaitza. Zientzia eta teknologiak aurrerakuntza nabariak ekarri dituzte baina gaur gaurkoz hauek ez dira nahikoak. Konpetentzia sozialak, inteligentzia emozionala edo afektuen hurrenkera gora doaz.
Erronka berria mundua gure bizitzetan nola berpentsatu eta bersortuko dugun da. Ilustrazioan subjektu eta objektuaren arteko desberdintasuna oinarria bazen, hau da, gu eta munduaren arteko ezberdintasuna, orain, objektu-subjektu dikotomia hau elkar hartukoa subjektuen batueran oinarritu beharko da.
Ezagutzaren aro berrian jakintza guzien batasunaren egintzan saiatzea eta bidea helburu horretara eramatea izanen da.
Ikaskuntza ez da gertatzen ezagutza objektu multzo baten elkarketa hutsagatik. Aldiz kontra, pertsona bera sartzen du bere osotasunean ikaskuntza prozesuan. Piagetek esan bezala "pertsonak beren ezagutzaren subjektu eraikitzaileak dira eta ez dira munduak erakusten dien gauzen grabatzaile hutsak".
"Ezagutzea" jarduera konplexua da arrazoia eta emozioa inplikatuz baita burmuina eta bihotza ere, eta honek, burmuin irudikapenen eraikuntza barne hartzen ditu giza esperientziaren eta informazioaren gainean koherentzia eta ordena inposatuz.